4 november 2024
De Amerikanen kiezen een nieuwe president. Met enkele vrienden besloot ik om de Amerikaanse verkiezingen ter plaatse te volgen. Eerder dit jaar werd de route vastgelegd. Er werd gekozen voor een bezoek aan de (noordelijke) strijdstaten Wisconsin en Michigan en aan de grote strijdstaat Pennsylvania, dat maar liefst 19 kiesmannen levert. Ook in Illinois, Indiana, Ohio en Maryland werd gestopt. Op de dag van de verkiezingen zijn we in Washington DC. Dankzij toeval en het belang van de ‘swing states’ leidde de route ons langs 2 rallies: die van Trump in Wisconsin en die van Harris nabij Pittsburgh. Politiek is natuurlijk mijn grote passie en daarom wilde ik hier zijn. Het is een open deur intrappen maar de Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn van mondiaal belang. De keuze die de Amerikanen gaan maken heeft directe en indirecte gevolgen hebben voor Europa en België, zowel op politiek, economisch als sociaal vlak. Ten eerste speelt de Amerikaanse president een cruciale rol in internationale politiek en samenwerking. De politieke koers van de VS heeft invloed op defensiebudgetten, militaire samenwerking (bv. binnen de NAVO) en de strategische houding ten opzichte van landen zoals Rusland en China. Een presidentschap dat inzet op stabiliteit en samenwerking kan de veiligheid in Europa versterken, terwijl een meer isolationistisch beleid juist onzekerheid kan creëren. Maar Europa moet, ongeacht de uitslag, vooral eindelijk werk maken van een eigen slagkrachtige defensie. Liefst samen met de VS maar als het moet ook alleen. Ook op het vlak van klimaatverandering en milieu zijn de Amerikaanse presidentsverkiezingen belangrijk. Klimaatverandering is een wereldwijde uitdaging, en de inzet van een grote vervuiler zoals de VS is noodzakelijk om vooruitgang te boeken. Voor België, dat zich net als veel andere Europese landen sterk inzet voor de groene transitie, is het cruciaal dat de VS actief deelneemt aan internationale klimaatakkoorden, zoals het Akkoord van Parijs. De verkiezingsuitslag kan bepalen of de VS een leidende rol op zich neemt in de strijd tegen klimaatverandering, of zich juist afzijdig houdt, wat gevolgen kan hebben voor de hele planeet. Ik ben later deze maand enkele dagen - als vertegenwoordiger van het Vlaams Parlement - op de COP29, de internationale klimaattop. De uitslag van de Amerikaanse verkiezingen zal ook daar sterk voelbaar zijn. Daarover meer in een volgend verslag. Ook de handel heeft een belangrijke rol in de onderlinge relaties. België heeft een open economie die sterk afhankelijk is van export en internationale handel. De VS is een belangrijke handelspartner voor België en de Europese Unie. België exporteert per jaar 33 miljard euro naar de VS en importeert voor 36 miljard euro. Voor zowel import als export is de VS onze 4e handelspartner. Of het volgende Amerikaanse bestuur protectionistisch of juist meer open en samenwerkend is ingesteld, zal een directe invloed hebben op de handelsstromen en investeringsmogelijkheden. Een handelsbeleid dat Europese producten ontmoedigt of zelfs bestraft, zou nadelig kunnen zijn voor Belgische bedrijven. Daarover zei Trump in Milwaukee alvast heel duidelijk en weinig aan de verbeelding overlatend dat hij “tariffs” het “mooiste woord uit het woordenboek vindt.” Ten slotte hebben de uitslag van de Amerikaanse verkiezingen enorme impact op kwesties zoals mensenrechten, migratie en technologie. Denk maar de regels omtrent AI en robotisering. De keuzes die Amerikanen maken, bijvoorbeeld op het vlak van digitale privacy of mensenrechten, kunnen en zullen indirect de beleidsdiscussies in België en Europa aanwakkeren. Elke Europeaan volgt dus best van heel nabij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Nog deze laatste vaststelling: zoals ik zei op de Zevende Dag vorige week zou ik met frisse tegenzin voor Harris stemmen. Frisse tegenzin omdat ik sommige van haar recepten te links vind en omdat ik haar beleidsvoorstellen in het algemeen te vaag vind. Ik ben zeker geen Trump-fan. Daarvoor is er teveel gebeurd tijdens zijn eerste presidentschap en zijn de man zijn autoritaire trekjes te duidelijk. Ook zijn gescheld (hij noemde de gouverneur van Illinois tijdens de rally ‘disgusting’) en zijn nu al in twijfel trekken - zonder bewijzen - van de eerlijke stembusgang zijn ongepast voor elke politicus. Maar de verwondering bij mij was groot toen ik zijn rally helemaal uitluisterde en daarna de verslaggeving las in onze media. Sommige zaken werd absurd uitvergroot (het micro-incident dat hij duidelijk - ok, eerder smaakloos - komisch bedoelde) terwijl andere zaken zoals zijn oproep dat migranten welkom zijn om bij te dragen aan de Amerikaanse samenleving, worden verzwegen. Ook het beeld van de meer dan 15000 aanwezigen in het sportstadium heeft me m’n beeld van zijn aanhang toch doen aanpassen: een weliswaar quasi volledig blanke zaal maar vooral veel jonge mensen en veel gewone Amerikanen die wakker liggen van de problemen in hun eigen land (bv. de inflatie en de de-industrialisering) en de positie van de VS in de wereld. Wie het ook wordt straks, de impact op ons allemaal zal groot zijn. Hopelijk houdt iedereen in de VS het hoofd vooral koel, rond de verkiezingsdag en dan ook bij de inauguratie in januari. En Europa moet, opnieuw ongeacht de uitslag, vooral goeie banden onderhouden met deze partner én tegelijk investeren in eigen capaciteit op vlak van bijvoorbeeld defensie en van een re-industrialisering.